100 Yılın kadınları

Türk sinemasının 100 yıllık tarihinde Cinedergi yazarlarının en etkilendikleri kadın performanslarını seçtik. Hepimizin bir şekilde aşık olduğu kadınların gölgeleri bunlar…

SERDAR AKBIYIK

Türk Sinemasının 100 yıllık tarihini onurlandırmak, biraz da hafızaları tazelemek için yaptığımız dosyalarda sıra en iyi kadın performanslarına geldi. Yazarlarımızın 10 isimlik listelerini sayfalarımızda bulacaksınız. Ama bütün yazarlarımızın ortak şikayetini yazmadan geçmeyelim, hepsinin söylediği 10 isimlik listelerin çok kısa olduğu. Ama bunu sınırlandırmak zorundayız. Çünkü kaç tane isim versek yine de yetmeyecek. Kolay mı 100 yılda çekilen binlerce film ve performans. Bu sayıda sizlere hepimizin zamanında aşık olduğu kadınların gölgelerini sunuyoruz. İsmini koyamadıklarımızdan ise özür diliyoruz.

Tülin Özen – Zeynep – Meleğin Düşüşü

Damla Sönmez – Özlem – Bornova Bornova

Nur Sürer – Kiraz – Kiraz Çiçek Açıyor

Lale Belkıs – Kötü Kadın Tiplemesi

Nur Sürer – İnci – Uçurtmayı Vurmasınlar

Hatice Aslan – Hacer – Üç Maymun

Nazan Kesal – Meryem – Saç

Müjde Ar – Üftade – Teyzem

Hülya Avşar – Dilber – Berlin Berlin

Zuhal Olcay – Ayşe – Bir Avuç Gökyüzü

 

 

ALİ ULVİ UYANIK

Türkan Şoray’ın dört karakter ve filmiyle yer aldığı bir liste olması tesadüf değil. Erkek egemen toplumda, tüm kötülüklere karşı iffetini ve onurunu korumak, ayakta hatta hayatta kalmak mücadelesi içindeki kadınların tüm sınıflardaki örneklerini canlandırmayı özenle seçti. Sonra 1980’lerde Müjde Ar gelerek Yeşilçam’ın kadın oyuncu kurallarını / kalıplarını tuzla buz etti. Onun canlandırdığı karakterlerin sesleri gür çıkıyor ve kadının bir birey olduğu gerçeğini haykırıyordu. Kadının gelenek-görenek köleliğine karşı gelmesi ise “Gelin”deki Meryem’le daha önce başlamıştı. Ve Türk Sineması’nın kadınları, bazen suretlerine aşık olunan buğulu güzeller, bazen de saplantıyla takip edilen üzgün gölgelerdir.

 

Asya / Selvi Boylum Al Yazmalım / Türkan Şoray

Cemile / Gramofon Avrat / Türkan Şoray

İnci / Uçurtmayı Vurmasınlar / Nur Sürer

Meral / Sevmek Zamanı / Sema Özcan

Meryem / Gelin / Hülya Koçyiğit

Meryem / Saç / Nazan Kesal

Mine / Mine / Türkan Şoray

Sabiha / Vesikalı Yarim / Türkan Şoray

Üftade / Teyzem / Müjde Ar

Vasfiye / Adı Vasfiye / Müjde Ar

 

 

ALPER TURGUT

Türkan Şoray – Asya / Selvi Boylum Al Yazmalım

Müjde Ar – Fahriye / Fahriye Abla

Aliye Rona / Irazca / Yılanların Öcü

Adile Naşit – Hafize Ana / Hababam Sınıfı

Nur Sürer – İnci / Uçartmayı Vurmasınlar

Derya Alabora – Uğur / Masumiyet

Nurgül Yeşilçay – Kostak Emine / Eğreti Gelin

Fatma Girik – Zelha / Acı

Hale Soygazi – Aygül / Bir Yudum Sevgi

Hülya Koçyiğit – Hacer / DiyeT

——————————

Banu Bozdemir

Adile Naşit / Hafize Ana – Hababam Sınıfı

Müjde Ar – Ah Belinda

Türkan Şoray –Selvi Boylum Al Yazmalım

Perran Kutman – Gırgıriye

Hülya Koçyiğit – Gelin

Derya Alabora – Masumiyet

Fatma Girik –Keşanlı Ali Destanı

Hale Soygazi – Maden

Nur Sürer – Uçurtmayı Vurmasınlar

Füsun Demirel – Büyük Adam Küçük Aşk

EGEMEN TOKATLIOGLU

Sinemamızın yüzüncü yılı nedeniyle geçen ay yaptığımız 10 erkek karaktere bu ay sinemamıza damga vuran 10 kadın karakter ile devam ediyoruz. Yeşilçam’dan günümüz sinemasına pek çok muazzam aktris akıllara kazınan rolleri ile bizlerde ayrı bir yer edinmiştir. Bu aktrisler uzun zaman geçse bile o rolleri ile daima hatırlanacak niteliktedirler. Hayat verdikleri iyi ve kötü kişilikleri ile akıllara kazınan bu kadın karakterleri hatırlayalım istedik.

1-Aliye (Hale Soygazi-Vurun Kahpeye)

2- Hafize (Adile Naşit- Hababam Sınıfı)

3-Meryem (Hülya Koçyiğit-Gelin)

4-Sultan (Türkan Şoray-Sultan)

5-Üftade (Müjde Ar-Teyzem)

6-Neriman (Belgin Doruk-Küçük Hanımefendi)

7-Irazca (Aliye Rona-Yılanların Öcü)

8-Zine (Şerif Sezer-Yol)

9-Dilber (Hülya Avşar-Berlin In Berlin)

10-Ayşecik (Zeynep Değirmencioğlu-Ayşecik)

 

FIRAT SAYICI

Türk sinemasında erkek egemen oyuncuların arasından sıyrılan, güzellikleriyle ya da yetenekleriyle öne çıkan kadın oyuncular maalesef ki çok az. Yeşilçam döneminde devleşen kadın oyuncularımızın oyunculuk anlamında çok büyük yetenekler sergilemelerine imkan veren filmler azdı. Bunun en büyük sebebi sesli çekim olmamasıydı. Son yıllarda özellikle de festivallerde rastgeldiğimiz kalbur üstü filmlerde enfes oyunculuklara şahit oluyoruz. Yaptığım listede Yeşilçam’dan günümüze bir seçki oluşturmaya çalıştım. Yer darlığından dolayı adını koyamadığım onlarca karakterden de sinema adına şimdiden özür dilerim.

 

Irazca – Aliye Rona (Yılanların Öcü)

Elmas – Hülya Koçyiğit (Kurbağalar)

Hafize Ana – Adile Naşit (Hababam Serisi)

Derya Altınay/Melek/Nuran – Türkan Şoray (Hayallerim Aşkım ve Sen)

Gül – Zuhal Olcay (Dünden Sonra Yarından Önce)

Başak Billurses – Fatma Girik (Japon İşi)

Uğur – Derya Alabora (Masumiyet)

Zine – Şerif Sezer (Yol)

Hacer – Hatice Aslan (Üç Maymun)

Nilgün – Başak Köklükaya (İtiraf)

 

Halil İbrahim Sağlam

Türk sinemasında kadın karakter yaratma sorunsalının zorluğu malum. Erkek karakterdeki çeşitlilik, genelde kadın karakterlerde kendisini tek tipliliğe bırakmıştır. Fakat 100 yıllık sinema tarihimizde iyi yazılmış ve oynanmış kadın karakterlere az da olsa rastlamak mümkün. Herhangi bir sıralama yapmadan “kadın karakter” denildiğinde aklıma gelen on ismi aşağıdaki gibi sıraladım.

 

Meryem (Hülya Koçyiğit) – Gelin

Dila (Türkan Şoray) – Dila Hanım

Hamlet (Fatma Girik) – İntikam Meleği / Kadın Hamlet

Hafize Ana (Adile Naşit) – Hababam Sınıfı

Zeynep (Jale Arıkan) – Zerre

Uğur (Derya Alabora) – Masumiyet

Serap / Naciye (Müjde Ar) – Aaahh Belinda

Aliye (Hale Soygazi) – Vurun Kahpeye

Huriye (Adile Naşit) – Ah Nerede

Aydanur (Nurgül Yeşilçay) – Vicdan

KEREM AKÇA

Türk sinemasında kırsal kesim yaşantısı veya kent hayatı farklı dönemlerde elden geçirilmiştir. Göç meselesinin hakimiyetinin yanı sıra bambaşka sınıfların varoluşları, ayakta durma çabaları sorgulanmıştır. Buna paralel olarak Türkan Şoray’dan Hülya Avşar’a, Hülya Koçyiğit’ten Zuhal Olcay’a kadar birçok önemli kadın oyuncu da karşımıza çıkmıştı. Bu isimlerin yarattığı, toplumda kadının rolünü sorgulayan kalıcı yüzler bu listeyi oluştururken esaslı gerekçeme dönüştü.

1-Sabiha (Türkan Şoray) (Vesikalı Yarim)

2-Serap / Naciye (Müjde Ar) (Aaaahh Belinda)

3-Mavili kadın (Zuhal Olcay) (Gizli Yüz)

4-Ela (Defne Halman) (Hayatboyu)

5-Hamlet (Fatma Girik) (Kadın Hamlet)

6-Aysel (Cahide Sonku) (Bataklı Damın Kızı Aysel)

7-Melike (Melike Demirağ) (Arkadaş)

8-Hafize Ana (Adile Naşit) (Hababam Sınıfı serisi)

9-Dilber (Hülya Avşar) (Berlin in Berlin)

10-Meryem (Hülya Koçyiğit) (Gelin)

Murat Kızılca

 

Bir önceki sayıda seçtiğimiz erkek karakterlerden sonra sıra geldi kadın karakterlere. Yine oldukça zor bir seçim ile karşı karşıyayız. Erkek karakterleri seçerken uyguladığım yöntemi aynen bu liste için de uyguladım. Kadın karakterin merkezde olduğu ve tamamen onun hikâyesinin anlatıldığı filmlere odaklanmaya çalıştım. Bu tip listelerde çemberi ne kadar daraltmaya çalışırsanız çalışın, her şekilde birçok önemli karakter liste dışı kalmaya mecburdur. Burada da öyle oldu. Kişisel tercihlerin devreye girmesiyle son halini alan liste aşağıdaki gibi şekillendi.

 

 

* Meryem/ – Hülya Koçyiğit – Gelin/

* Emine – Necla Nazır – Yatık Emine (1974)

* Bedrana – Perihan Savaş – Bedrana (1974)

* Asya – Türkan Şoray – Selvi Boylum Al Yazmalım (1978)

* Aygül – Hale Soygazi – Bir Yudum Sevgi (1984)

* Fahriye – Müjde Ar – Fahriye Abla (1984)

* Elmas – Hülya Koçyiğit – Kurbağalar (1985)

* Mine – Türkan Şoray – Mine (1985)

* Üftade – Müjde Ar – Teyzem (1987)

* Zeynep – Jale Arıkan – Zerre (2012)

MASİS ÜŞENMEZ

Türk Sineması’nda kadın hep erkeğinin arkasından gelir. Göze çarpan 10 karakter bulmakta oldukça zorlandım. İlk dönemlere bakacak olursak Hülya Koçyiğit, Türkan Şoray ve Fatma Girik ile başlayan köylü kadının gücü 70’lerin başlarına kadar devam eder, sonrasında göç eden kadınların dramını izleriz. 80’lerde ise Müjde Ar’la gelişen güçlü kadın imajı takipçi bulmaz. Günümüz kadın karakterleri ise şehir hayatının yalnızlığını vurgular niteliktedir. Toplumdaki dışlanmışlıkları sinemada kendine yer bulur.

 

Keşanlı Ali Destanı (1965) Fatma Girik

Diyet (1975) Hülya Koçyiğit – Hacer

Selvi Boylum, Al Yazmalım (1978) Türkân Şoray – Asya

Fahriye Abla (1984) Müjde Ar – Fahriye

Teyzem (1986) Müjde Ar – Üftade

Uçurtmayı Vurmasınlar (1989) Nur Sürer – İnci

Berlin in Berlin (1993) Hülya Avşar – Dilber

Masumiyet (1997) Derya Alabora – Uğur

Duvara Karşı (2004) Sibel Kekilli – Sibel Güner

Mutluluk (2007) Özgü Namal – Meryem

Melis Zararsız

Türk sinemasının kadın karakterleri diye düşündüğümde aslında aklıma özellikle Yeşilçam döneminin belirli kalıpları geliyor. İyi ile kötünün çok kesin çizgilerle birbirinden ayrıldığı, kadının genelde hep ya deli divane aşık olduğu ya da arzu nesnesi olarak konumlandırıldığı filmlerde ikonlaşmış isimler var. Yeni dönemden ise aklıma pek öne çıkan ve bu listeye layık bir isim gelmedi, ne varsa eskilerde varmış azizim!

100 yılın 10 Türk Kadın Aktrisi

Cahide Sonku – Bataklı Damın Kızı Aysel

Adile Naşit – Tüm filmleri, tüm karakterleri

Gülşen Bubikoğlu – Tüm filmleri, tüm karakterleri

Belgin Doruk – Küçük Hanımefendi serisi

Neriman Köksal- Fosforlu Cevriye

Türkan Şoray – Kara Gözlüm

Fatma Girik – Erkek Fatma

Müjde Ar – Teyzem

Suzan Avcı – Şıngırdak Melahat

Hale Soygazi – Kadının Adı Yok

MURAT TOLGA ŞEN

Dürüst olmak gerekirse, “10 erkek karakter” listesini yapmaktan çok daha sordu “10 kadın listesi” ve işin acıklı tarafı Türk sinemasının yeni yönetmenleri kadın karakterler yaratmak konusunda Yeşilçam’lı ustaların eline su dökemiyor. Kadının adı olmadığı gibi tasviri de kalmamış. Sanırım bu liste için en beteketli zamanlar 80’ler ama listeyi “şehirli kadının varoluşunu ve cinselliğini keşfedişi” zamanlarına tutsak etmek istemedim, olabildiğince yıllara yaymaya çalıştım.

Hafize Ana – Adile Naşit – Hababam Sınıfı

İnci – Nur Sürer – Uçurtmayı Vurmasınlar

Sultan – Türkan Şoray – Sultan

Asya – Türkan Şoray – Selvi Boylum Al Yazmalım

Meryem – Hülya Koçyiğit – Gelin

Üftade – Müjde Ar – Teyzem

Keje – Şermin Hürmeriç – Eşkıya

Fatma Nur Gaye – Özlem Tekin – Hokkabaz

Siti Ana – Demet Akbağ – Vizontele

İffet – Müjde Ar – İffet

100 Yılın kadınları

 

Türk sinemasının 100 yıllık tarihinde Cinedergi yazarlarının en etkilendikleri kadın performanslarını seçtik. Hepimizin bir şekilde aşık olduğu kadınların gölgeleri bunlar…

 

Türk Sinemasının 100 yıllık tarihini onurlandırmak, biraz da hafızaları tazelemek için yaptığımız dosyalarda sıra en iyi kadın performanslarına geldi. Yazarlarımızın 10 isimlik listelerini sayfalarımızda bulacaksınız. Ama bütün yazarlarımızın ortak şikayetini yazmadan geçmeyelim, hepsinin söylediği 10 isimlik listelerin çok kısa olduğu. Ama bunu sınırlandırmak zorundayız. Çünkü kaç tane isim versek yine de yetmeyecek. Kolay mı 100 yılda çekilen binlerce film ve performans. Bu sayıda sizlere hepimizin zamanında aşık olduğu kadınların gölgelerini sunuyoruz. İsmini koyamadıklarımızdan ise özür diliyoruz.

 

Tülin Özen – Zeynep – Meleğin Düşüşü

Damla Sönmez – Özlem – Bornova Bornova

Nur Sürer – Kiraz – Kiraz Çiçek Açıyor

Lale Belkıs – Kötü Kadın Tiplemesi

Nur Sürer – İnci – Uçurtmayı Vurmasınlar

Hatice Aslan – Hacer – Üç Maymun

Nazan Kesal – Meryem – Saç

Müjde Ar – Üftade – Teyzem

Hülya Avşar – Dilber – Berlin Berlin

Zuhal Olcay – Ayşe – Bir Avuç Gökyüzü

Utku Ögetürk

 

100 yıllık sinema tarihinin en iyilerini seçmeye devam ederken her çok geçen ay tercih yapmak, en iyileri belirlemek çok daha zor bir hal alıyor. Geçen ay on erkek oyuncunun unutulmaz performanslarını sıralarken listemin dışında kalan aktörlerin isimlerine bakıp büyük bir suçluluk hissetmiştim. Bu ay da muhtemelen aynı suçluluk duygusunu geride bırakmak zorunda kaldığım kadın oyuncular için hissedeceğim.

 

Belgin Doruk – Küçük Hanımefendi – Neriman

Adile Naşit – Hababam Sınıfı – Hafize Ana

Türkan Şoray – Dönüş – Gülcan

Sezer Sezin – Şoför Nebahat – Nebahat

Neriman Köksal – Fosforlu Cevriye – Cevriye

Hülya Avşar – Berlin in Berlin – Dilber

Şerif Sezer – Yol – Zine

Hale Soygazi – Cazibe Hanım’ın Gündüz Düşleri –Cazibe

Hülya Koçyiğit – Samanyolu – Zulal

Türkan Şoray – Selvi Boylum Al Yazmalım – Asya