Cezayir doğumlu Fransız varoluşçu yazar (her ne kadar kendini bir akıma ait görmese de) Albert Camus’nün kısa hikayesi ‘Misafir’ temel alınarak, David Oelhoffen tarafından yazılıp yönetilen ‘İnsanlıktan Uzakta-Loin des Hommes-Far From Men’ son derece kayda değer bir film. Bunun en başlıca sebebi elbette ki Camus’nün hikayesi. Özellikle Camus’nün felsefesine ve dünyasına aşina iseniz bu varoluşsal yolculuk filmi, özellikle Dünya’nın yangın yerine döndüğü bugünlerde sessiz ve derinden bir sorgulama yaşamanızı sağlayacaktır.
Cezayir’in Fransız sömürgesi olduğu günlerde, taraflar gerilmiştir ve Cezayirliler Fransız hükümetine karşı ayaklanmaya başlamıştır. Cezayir bağımsızlık savaşının başladığı bu günlerde, ıssız, kurak bir bölgede öğretmenlik yapan Endülüslü göçmen Daru (Viggo Mortensen) aynı zamanda bu ilkokulda yaşamaktadır. Mohamed (Reda Kateb) isimli Arap bir köylüyü eşeğinin arkasına bağlamış bir şekilde sürükleyerek getiren Fransız polis memuru, Daru’ya adamın katil olduğunu ve mahkemeye çıkarılmak üzere bir kasabaya götürülmesi gerektiğini söyler. Fransız polisi ayaklanmalardan dolayı çok yoğun olduğundan ve Daru’yu da Fransız devletinin bir çalışanı olarak gördüğünden bu nakil işlemini Daru’ya görev olarak verir ve okuldan ayrılır. Hikayeyi henüz okumamış olanlar için konusunu daha fazla anlatmayacağım. Camus’nün siyasete, adalete bakış açısını net bir şekilde ortaya seren öykünün ilerleyişi, Daru ve Mohamed arasındaki insani ilişkiyi, suç kavramını irdelerken, bir yandan da, o dönemlerde Camus’nün Cezayir bağımsızlık savaşına karşı mesafeli takındığı tavrı da ortaya koymaktadır.
İnsanlıktan Uzakta, Misafir hikayesini en çok giriş bölümünde kullanmış, bunun dışındaki gelişmelerin çoğu senarist-yönetmen Oelhoffen’in hayal gücüyle doldurulmuş. Daha çok Daru’nun ruhunda ve beyninde kaldığımız filmde ağırlık Daru’nun bakış açısında. Göçmen olduğu için Fransızlar tarafından Arap, Araplar tarafından ise Fransız olarak görülen Daru karakteri aslında şahane bir metafor. Daru’nun her iki tarafa da ait olmaması gayet normal. Çünkü aslında o bir yabancı. Düşünceleriyle, savaşa ve siyasete bakış açısıyla Daru yabancı bir vicdanı temsil ediyor. Eylemsiz ve davrandığından başka türlü davranamayan ‘Yabancı’ gibi yabancı. Artık başarısı tamamen tescilli olan Viggo Mortensen, yaşadığı dünyaya ve eylemlerine yabancılaşan Daru rolünde çok iyi iş çıkarmış. Oyuncunun katmanlara ayrılmış gözleriyle seyirciye geçirdiği derinlik çok değerli. Yönetmenin, Daru karakterine, final sahnesindeki hamle ile katmaya çalıştığı idealist insan yorumunu yanlış bulduğumu söylemem gerek. Mohamed’i canlandıran Cezayir asıllı Fransız oyuncu Reda Kateb tek kelimeyle rolünün hakkını veriyor. Karakterine doğru yaklaşımı ile, Mohamed’in suçu işleyip işlemediğinin önemi yitirmesini sağlıyor. Aynı zamanda çok az diyaloğu olan oyuncu, vücut dilini kullanış şekli ile bizlere suç kavramını kolayca sorgulatıyor.
Filmin hikayesi, görüntüleri, anlamı, oyunculukları dışındaki en önemli artısı ise müziklerine Nick Cave’in elinin değmiş olması. Böyle bir atmosferi ve hikayeyi ondan daha iyi algılayıp değerlendirebilecek bir müzisyen daha olduğunu düşünmüyorum. Film bu serüveni mükemmel bir dağlık manzara eşliğinde sunuyor. Western tonunun yarattığı atmosfer filmi zamansızlaştırıyor ve ülkesizleştiriyor. Bu insanlar herkes olabilir ve burası her yer olabilir diyorsunuz. Bu filmin ülke ve dönemsel okumalarına bu yüzden karşıyım. Özellikle yönetmenin finalde kattığı kendi yorumu ile hikayenin ülkesizleştirdiği kişilere haksızlık yaptığını düşünüyorum. Filmin finali benim için, yol ayrımının yaşandığı sahnedir. Mohamed’in seçimi ile Albert Camus tüm varoluşçuluğa dair temel düşüncesini ve Sartre’dan ayrıştığı en temel bakış açısını özetlemiştir. Veba kitabıyla daha geniş ve net anlaşılan Albert Camus, eğer kurtuluş başkalarının ölümündeyse bu kurtuluşu reddeder ve kötülükle adaletsizliğin bütünüyle ortadan kaldırılamayacağını söyler. Görünüşte yok edilen kötülük tekrar ortaya çıkacağını bilir. Doğa, dostluk, dengeli davranış, asalet ve en önemlisi dayanışma yeğlenmelidir.
TUĞÇE MADAYANTİ
