Büyük usta Wong Kar Wai’nin son filmi The Grandmaster (Büyük Usta), Mart ayının ilk haftası gösterime giriyor. Dövüş sanatları ustası Ip Man’in hayatından bir kesiti anlatan The Grandmaster vesilesiyle, son zamanlarda iyice popülerleşen Ip Man filmlerine bir göz atalım istedik.
Ip Man olarak telaffuz edilen Yip Man (ya da Yip Kai-man), Çinli bir dövüş sanatları ustasıdır. Aralarında Bruce Lee’nin de olduğu birçok öğrenci yetiştirmiştir ki bunlardan birçoğu daha sonra kendi dövüş okullarını açmıştır. 1893 doğumlu dövüş ustası, Wing Chun dövüş sanatındaki yetkinliği ile tanınır. 1972 yılında, dünyaca meşhur öğrencisi Bruce Lee’den sadece birkaç ay önce, gırtlak kanserinden vefat etmiştir.
Önce içinden Ip Man geçen filmleri sıralayalım, sonra her birini kısaca tanıtmaya çalışalım.
- Dragon: The Bruce Lee Story (1993)
- Ip Man (2008)
- Ip Man 2: Legend of the Grandmaster (2010)
- The Legend Is Born: Ip Man (2010)
- Ip Man: The Final Fight (2013)
- The Grandmaster (2013)
Dragon: The Bruce Lee Story (1993)
Yönetmen: Rob L. Cohen
Oyuncular: Jason Scott Lee, Lauren Holly, Robert Wagner, Luoyong Wang
Robert Clouse’nin “Bruce Lee: The Biography” ve Lee’nin karısı Linda Lee Cadwell’in “Bruce Lee: The Man Only I Knew” isimli kitaplarından faydalanılarak çekilen ve Bruce Lee’nin hayatını konu alan biyografik filmde, çok kısıtlı da olsa Ip Man’i görmek mümkün. Dragon: The Bruce Lee Story, ana akım kulvarından dışarı taşmayan yapısına rağmen, Bruce Lee’nin hayatı hakkında çekilmiş eğlenceli bir seyirlik. İzlemeyenlere tavsiye edilir.
Ip Man (2008)
Yönetmen: Wilson Yip
Oyuncular: Donnie Yen, Simon Yam, Siu-Wong Fan, Lynn Hung
Daha çok aksiyon filmleri ile tanınan Wilson Yip’in yönettiği Ip Man, 1930’larda memleketi Foshan kentine geri dönen Ip Man’in yaşamına ve özellikle Japon İşgali sırasında yaşananlara odaklanıyor. Ip Man’i meşhur dövüş filmleri aktörü Donnie Yen canlandırıyor. Filmin bir kısmı gerçek olaylara dayansa da, filmde yaşanan olayların büyük bir kısmının kurgu olduğunu söyleyebiliriz. Donnie Yen’in varlığından ötürü dövüş koreografilerinin bir hayli öne çıkması şaşırtıcı değil. Hem seyirciden, hem de eleştirmenlerden olumlu eleştiriler alan film, gayet sağlam bir gişe yaptı. Daha gösterime girmeden ikincisinin çekileceği duyurulmuştu zaten ama büyük gişe başarısı, devam filminin yoluna kırmızı halılar serilmesini sağladı.
Ülkemizde bu ay vizyona girecek The Grandmaster ile de ilintili ilginç bir detayı aktarmakta fayda var. Ip Man’in çekimleri Mart 2008’de başladı ve filmin isminin “Grandmaster Ip Man” olacağı duyuruldu. Aynı tarihlerde Wong Kar Wai de The Grandmaster’ın hazırlıkları ile uğraşıyordu. İki yapım şirketi arasında isim benzerliği nedeniyle bir anlaşmazlık vuku buldu ancak Ip Man’in yapımcılarının geri adım atarak filmin ismini değiştirmesiyle iş tatlıya bağlandı. Ip Man aynı sene içinde vizyona girerken, Wong Kar Wai’nin filmi yapım aşamasındaki problemler nedeniyle 2013’e kadar sarktı.
Ip Man 2: Legend of the Grandmaster (2010)
Yönetmen: Wilson Yip
Oyuncular: Donnie Yen, Xiaoming Huang, Sammo Hung Kam-Bo, Lynn Hung, Darren Shahlavi, Simon Yam
Ip Man’in devam filmi Ip Man 2, henüz proje aşamasındayken, Ip Man’in en meşhur öğrencisi Bruce Lee ile olan ilişkisine odaklanmak niyetindeydi. Ancak bu hayalleri Lee’nin yasal varisleri ile anlaşamadıklarından dolayı gerçekleşemedi. Bunun üzerine Ip Man’in Hong Kong’a taşındıktan sonraki sürece yoğunlaşan Ip Man 2, ilk filmin kaldığı yerden devam ediyor. 1950’li yılların başında Japon İşgali’nden kurtulan Hong Kong, tekrar İngiltere’nin sömürgesi haline gelmiştir. (Japon İşgali 1941-1945, İngiltere Sömürgesi 1842-1941/1945-1997) Buradan hareketle İngiltere özelinden Batı’nın dövüş sanatlarına bakış açısını merkeze koyan Ip Man 2, bir yandan da Batılıların Uzakdoğu halklarını küçük görmesine hamasi bir dille isyan etmeye girişir.
Wilson Yip, aynı ilk filmde olduğu gibi gene yönetmenlik koltuğunda otururken, Ip Man’i de gene Donnie Yen canlandırıyor. Ip Man 2, aynı ilk film gibi, gişede büyük başarı kazandı ve yapımcılarının yüzünü güldürdü. Ip Man 3 ismiyle üçüncü bir film daha çekileceği duyurulmasına rağmen, bu konu hakkında kesinleşmiş bir bilgi bulunmuyor. Yalnız Donnie Yen, verdiği röportajlardan birinde, bir daha Ip Man’i canlandırmayacağını kesin bir dille ifade etmişti.
The Legend Is Born: Ip Man (2010)
Yönetmen: Herman Yau
Oyuncular: Yu-Hang To, Huang Yi, Biao Yuen, Siu-Wong Fan, Sammo Hung Kam-Bo, Bernice Liu
Aynı Ip Man serisindeki filmler gibi The Legend Is Born da bir kısmı gerçek olaylara dayanan yarı biyografik bir film. Diğer seri ile bir bağlantısı olmamasına rağmen, bazı oyuncular her iki serinin kadrosunda da yer alıyor ve bu durum filmlerin birbirine girip iyice kafaların karışmasına yol açıyor. Ip Man’i Yu-Hang To’nun canlandırdığı filmin yönetmenliğini Herman Yau üstleniyor. Yau, birbirinden farklı türlerde uçuk kaçık birçok deli işi yapımdan sorumlu, uçlarda gezinmeyi seven bir sinemacı. Özellikle 90’lı yıllarda, favori oyuncusu Anthony Wong’un başrolde olduğu, sıradışı, mücevher değerindeki bir avuç aşırılıktan dolayı ekstrem sinema sevenlerin favori yönetmenlerinden biri.
The Legend Is Born, Ip Man’in ilk gençlik yıllarına odaklanarak, Wing Chun dövüş sanatında ustalaşma sürecini ön plana çıkartıyor. Burada da Japonya ve İngiltere üzerinden milliyetçi duyguları kabartan hikâyelerin eşlik ettiği film, hamasi bir dille Ip Man’i yüceltmekten sakınmıyor. (Aynen Ip Man ve Ip Man 2’nun yaptığı gibi.) Gerçi bu durum, sadece Ip Man filmlerine özgü değil. Çin ve Hong Kong yapımı filmlerin birçoğunda benzer yaklaşımlara rast gelmek olası. Çin ve Hong Kong’un yakın tarihine baktığımızda bu yaklaşımın sebeplerini daha rahat anlayabilmek mümkün. Son bir not olarak Ip Man’in oğlu Ip Chun’un kısa bir rol ile filmde göründüğünü ekleyelim.
Ip Man: The Final Fight (2013)
Yönetmen: Herman Yau
Oyuncular: Anthony Wong, Gillian Chung, Jordan Chan, Eric Tsang
Yau’nun favori oyuncusu Anthony Wong’un Ip Man’e can verdiği The Final Fight’ta, dövüş sanatları ustasının hayatının son dönemi anlatılıyor. Diğer Ip Man filmlerine nazaran, gerçek olaylara daha sadık kalan The Final Fight, dövüş koreografileri ile de dikkat çekiyor. Hamaset konusunda ise bahsi geçen diğer filmlerden hiç de aşağıda kalmıyor.
The Grandmaster’a gelene kadar çekilen Ip Man filmlerinin ortak özelliğinin, öncelikle aksiyon dozu yüksek dövüş sahnelerini öne çıkarmak olduğu rahatça görülebilir. Kendilerine tarihten gerçek bir kişilik bulan yapımcılar, onu allayıp pullayıp yarı gerçek, yarı fantezi maceralara sürüklemiş, izleyicinin ilgisini çekecek, milliyetçi duyguları yükselten dövüş sahneleri ile de kimi zaman Japonya’ya, kimi zaman da Batı’ya gerekli dersi(!) vermiştir.
The Grandmaster (2013)
Yönetmen: Wong Kar Wai
Oyuncular: Tony Chiu Wai Leung, Ziyi Zhang, Hye-kyo Song, Cung Le, Chen Chang
Gelelim sinemanın büyük ustalarından Wong Kar Wai’nin Ip Man filmine; önceki paragraflarda üstünkörü bahsettiğimiz yapım aşamasındaki (Leung’un kolunun kırılması ve bütçe sıkıntıları gibi) problemler nedeniyle 4-5 sene gecikmeli de olsa tamamlayabildiği The Grandmaster, muadillerinden farklı bir yerde duruyor. Aslına bakarsanız, Wai’nin filmografisinde de farklı bir yerde durduğu rahatlıkla söylenebilir. Diğer Ip Man filmlerine göre daha artsy (sanatsal) kalan The Grandmaster, Wai’nin filmografisindeki filmler arasında en yüksek bütçeye sahip olanı. Bir nevi Hollywood’un stüdyo filmleri havasını yakalamaya çalışan, büyük bütçeli gişe canavarlarına benzetilebilir. Fakat onlar gibi ruhsuz olduğunu kesinlikle söyleyemeyiz. Wai, gerekli yerlerde kendine has dokunuşlarını gerçekleştirerek, The Grandmaster’ı da bir Wong Kar Wai filmi haline dönüştürmeyi becermekte çok zorlanmıyor.
Wai’nin favori oyuncularından Tony Leung’un Ip Man’e can verdiği film, 63. Berlin Film Festivali’nin açılış filmi olmasının yanı sıra, bu sene Hong Kong’u temsilen 2014 En İyi Yabancı Film Oscar adayı olarak yarışmaya hak kazandı. Son 9 film arasına kalmayı başarmasına rağmen, son 5 film arasına giremedi.
Sonuç itibariyle eğer Uzakdoğu dövüş filmlerine meraklı iseniz Ip Man filmlerinin her biri ilginizi çekmeye yetecek kadar potansiyel barındırıyor. En azından her birinin dövüş sahnelerinin özene bezene tasarlanmış koreografiler eşliğinde hazırlandığını ve türe gönül vermeyen sinemaseverleri bile etkileyecek kuvvette olduğunu belirtmek gerek.
